Amazonereiziger C. Cornell Evers wil weten waarom Covid-19 zijn stad Manaus zo hard raakte en hij wil de bewoners zijn Amazone foto-archief schenken. Help hem op weg.

Beste donateurs,

Vier maanden geleden stond ik op het punt om na een geslaagde crowdfundingcampagne naar het Braziliaanse Manaus te reizen, de Amazonestad die zo hard is getroffen door de Covid-19 pandemie. Ik wilde weten wat er met mijn stad is gebeurd, de graven van overleden vrienden bezoeken en mijn Amazone foto-archief aan de stad en zijn bewoners schenken. Helaas stak een haperende gezondheid een spaak in het wiel. Ik moest mijn reis annuleren en retourneerde de bedragen die mij zo gul door de vele donateurs waren geschonken. Inmiddels is mijn lichamelijke gesteldheid aanmerkelijk verbeterd. De crowdfundingcampagne Help Amazoneman naar zijn stad Manaus gaat nu in de herhaling. Ik weet dat de situatie ongewoon is. Toch wil ik jullie vragen opnieuw te doneren. Alle bijdragen, groot en klein, worden hooglijk gewaardeerd.

RITME VAN HET LEVEN

Dertig jaar kom ik in de Amazone, dertig jaar waarin ik regelmatig leven en vriendschappen deelde met de Amazonenses, de bewoners van de Amazone, de mensen die er wonen en werken, langs de rivieren en in de vele steden. Mijn leeftijd en vooral mijn gezondheid maken dat ik nu een punt moet zetten achter mijn fysieke aanwezigheid in het Amazonegebied. Ik moet afscheid nemen van een stad, Manaus, mijn tweede huis, op een moeilijk moment in de geschiedenis. Er zijn de verkiezingen voor het Braziliaanse presidentschap. Daarbij staat volgens velen ook de democratie in Brazilië op het spel. En niet te vergeten: de toekomst van de Amazone. Het is nog maar enkele maanden geleden dat in het westelijk deel van het Braziliaanse Amazonegebied de Britse journalist Dom Philips en zijn begeleider werden vermoord.

September 2010 – Rio Juma, Amazonas, Brasil
Ik zit op de oever van de rivier in de koestering van de ondergaande zon. Lichtschakeringen van goudgeel tot roodoranje en van helblauw tot dieppaars kleuren de lucht. Plotseling begint het water te bruisen. Tientallen vissen doorbreken de scheidslijn en springen de wachtende kano in – een spektakel van bijbelse proporties. Het ritme van het leven manifesteert zich hier in overweldigende hoeveelheden, van vogels in een boom als op de hoes van een Talk Talk album, van oplichtende vuurvliegjes op het water, van vissen die door dolfijnen opgejaagd de dood in vluchten.

De Amazone is het grootste tropische woud ter wereld met een gigantische diversiteit in flora en fauna. Manaus, een van de belangrijkste steden in het gebied, was een van de epicentra van Covid-19 in Brazilië, met in de straten koelcontainers om lichamen op te slaan, collectieve begrafenissen en een nijpend gebrek aan zuurstof.

Het virus raakte de stad hard. Er speelde zich een enorme ramp af. Met mijn vrienden communiceerde ik digitaal. Hun berichten spraken over in elkaar stortende gezondheidssystemen, massagraven, volkerenmoord op inheemse stammen, toenemende ontbossing van de Amazone en boven op die puinhoop een leipe president en zijn bende. Manaus was in chaos.

“Alles klapt in elkaar. Mensen sterven, verbreken het isolement, ziekenhuizen hebben geen bedden meer, lijken worden in koelcontainers opgeslagen en de gemeentelijke overheid legt steeds nieuwe begraafplaatsen aan…” Zo verwoordde vriend en fotograaf Raphael Alves in april 2020 de situatie. Raphael Alves fotografeert de Covid-19 pandemie en de gevolgen ervan op het leven in zijn geboortestad Manaus vanaf de dag van de eerste geregistreerde besmetting in de Amazonestad: 13 maart 2020. Hij was erbij toen de situatie in het João Lúcio Hospital in Manaus uit de hand liep. Over dit ziekenhuis werd internationaal bericht (en door de lokale overheid bevestigd) dat er bedden met overleden patiënten stonden naast bedden met besmette patiënten die voor hun leven vochten. Redacteur en fotograaf bij de internationaal onderscheiden website Amazônia Real Alberto César Araújo noemde de situatie “de hel”.

De situatie in de stad is inmiddels gestabiliseerd, de vaccinatiegraad hoog. Toch zal ik bij terugkeer in Manaus een andere stad aantreffen, al is het maar door de vele gaten die er zijn gevallen.

DE BOZE AMAZONE

September 2021 sprak ik de Australische componist, kunstenaar en field recording producer Lawrence English, eveneens een Amazonereiziger: “De jungle is nooit stil”

Hier volgt een deel van ons gesprek.

Lawrence English: “Ik heb veel respect voor mensen die een sterke interesse hebben of kunnen observeren. Ik weet niet of je het boek The Peregrine van J.A. Bakker kent. Ik was daar een tijdje behoorlijk door geobsedeerd. Het is een boek eind jaren zestig door deze Engelse auteur geschreven, over het volgen van een paar slechtvalken tijdens de winter in East Anglia.

Wat me opvalt aan dat boek, The Peregrine, is een niveau van bijna obsessieve observatie, dat je zo gebrand bent op het deel uitmaken van de omgeving waarop je je betrokken voelt. Het is ook duidelijk in de manier waarop jij jouw relatie met de Amazone beschrijft. Je deelt dat, je wilt het, je hebt jezelf diep verbonden met deze plek en probeert er die ervaringen uit te halen, die steeds betekenisvoller worden. Ik denk dat, naarmate je verder komt in je leven, dat iets is om te vieren en te waarderen. En het kan dienen voor anderen als aanmoediging om ook mee te doen, en dat is belangrijk, want ik denk dat het heel gemakkelijk is om de wereld niet te zien. Ik denk dat het steeds makkelijker wordt om de wereld niet te zien. En dat wil niet zeggen dat hoe mooi en lief en charmant iets is, het ook niet ongelooflijk brutaal en onverbiddelijk en pijnlijk kan zijn. Maar dat hoort allemaal bij het leven. Ik denk dat er momenten zijn waarop we onszelf niet zo voluit laten leven als we zouden kunnen of zouden moeten. Veel van onze problemen en uitdagingen in de moderne tijd hebben een relatie met die afwezigheid van beschikbaar zijn voor de wereld. Aanwezigheid is een heel kritisch bestanddeel in ons dagelijks leven dat we niet zo goed doen.”

Een brutale wereld. Dat herinnert mij aan het oude New Model Army-nummer Angry Planet:

They say that we’re all kings and queens in the new world except for those who aren’t/They say we can follow our dreams to the very top of the tree except for those who can’t/They say that the meek shall inherit the earth except that they shan’t

Lawrence English: “Daar zit ook een kern van waarheid in. De Amazone heeft heeft heel veel recht om boos te zijn. De mate van uitbuiting in dat specifieke deel van het Braziliaanse Amazonegebied in het bijzonder, en ook steeds meer in Peru, in Venezuela. Het gebied wordt momenteel echt geplunderd.”

Juni 2008 – Lago Mamori, Amazonas, Brasil
Kalm en zonder veel beweging reikt schijnbaar eindeloos de vlakte van het meer en bevoelt zacht murmelend het hout van de kano. Boven in het zwerk hangt glanzend de maan, zwevend lichtschip in het zwart van een met sterren bestrooide nacht. Van de oevers golven als van een groot orkest cadansen van ruisen, tikken, ploppen, schreeuwen. Kaaimannen dobberen in het donker voorbij, de gelooide koppen onverstoorbaar. Er klinkt gespetter, gesnuif van dolfijnen. Weerspiegelingen van schijnend universum mengen zich met het ballet van vuurvliegjes in de drijvende grassen tot een glinsterend weefwerk van levende confetti. Ik stoot de peddel door de spiegel en zet koers naar de donkere schaduwen tussen de bomen, pilaren in een ondergelopen kathedraal, waar het koor huist.

Reisschema C. Cornell Evers naar Amazonestad Manaus

Periode
Oktober 2022

Werkwijze
Onderzoek in de Braziliaanse deelstaat Amazonas en in Amazonestad Manaus. Interviews met lokale politici, wetenschappers en milieugroepen; interviews met lokale bewoners.

Doel
Ik wil weten wat er met Manaus is gebeurd tijdens de Covid-19 pandemie, waarom het virus daar zo heeft huisgehouden. Ik wil de graven van overleden vrienden bezoeken.

Crowdfunding
De reis- en verblijfskosten worden met crowdfunding gefinancierd.

Publicaties
De journalistieke resultaten van de reis komen beschikbaar via Reporters Online (Blendle), op mijn eigen platform Banzeiro en via lezingen.

Wie ben ik?
Ik ben C. Cornell Evers, journalist en fotograaf. Ik was lange tijd werkzaam als muziekjournalist, maar ruilde in de jaren 90 een redactiestoel bij het muziekblad OOR in voor een hangmat in de Amazone. Daar werkte ik samen met collega-journalisten en fotografen als World Press Photo winnaar Luiz Vasconcelos, Alberto César Araújo en Raphael Alves. Samen met de laatste was ik o.a. veldproducer (fixer) voor de aflevering over Amazonas van het IKON TV-programma “Paul Rosenmöller en de strijd van Latijns-Amerika”.